Elisabeth Kübler-Ross zei ooit: “Should you shield the canyons from the windstorms, you would never see the beauty of their carvings.” Ze zei daar mee dat je de schoonheid van het leven niet kan zien zonder echte pijn te hebben doorleefd.
Elisabeth Kübler-Ross was de grondlegger voor de palliatieve zorg. Ze was een Zwitserse psychiater die zich in Amerika heeft gevestigd. Haar hele leven heeft ze zich ingezet voor stervende kinderen en volwassenen, en heeft mensen geleerd wat sterven betekent. Ze heeft geschiedenis geschreven met de vele boeken die ze schreef over leven, sterven en dood. Ze is voor ontelbare mensen een voorbeeld geweest in het omgaan met sterven en rouw, en zo ook voor mij.
Een mevrouw die onlangs in ons hospice te gast was -want wij spreken niet over patiënten- werd opgenomen met kanker in een terminaal stadium. De vrouw was aanvankelijk nog redelijk zelfstandig en mobiel, maar ze was broodmager. Ze at en dronk niet veel meer. Ze was alleen, en niemand leek zich te bekommeren om haar lot. Heel af en toe kreeg ze bezoek van haar broer met zijn vrouw. Ze bleven even en gingen dan gauw weer weg. Aan de uitdrukking op haar gezicht was af te lezen dat ze een zwaar leven had gehad. Ze leek daardoor verbitterd te zijn geworden.
Ik deed mijn best om haar te helpen, naar haar te luisteren en haar extra aandacht te geven. Het viel niet mee, want de vrouw was geen sociaal type; ze was nors, kortaf en keek niet bepaald vriendelijk.
Naarmate de tijd vorderde leerde ik haar beter kennen. Haar verbitterde blik had niet meer zo’n afstotende werking op mij. Ik leerde uiteindelijke een vrouw kennen die zich vastklampte aan de aandacht die ze kreeg, en me steeds weer opnieuw vragend aankeek, alsof ze zei: “wat staat me nog te wachten, hoeveel pijn krijg ik nog, hoe eenzamer kan ik nog worden”? Ze werd opener, toonde haar dankbaarheid voor de verzorging en aandacht en sprak zelfs over haar angsten.
Learn to get in touch with the silence within yourself and know that everything in this life has a purpose.
Het hospice waar ik werk als vrijwilligster is gelegen op een terrein dat zeer bosrijk is. De appartementen van de gasten kijken uit op mooie tuinen en bomen. Vogeltjes, kippen en hanen zorgen voor het nodige amusement. Verder is er rust en een prachtig uitzicht. Een omgeving waar een stervende de ruimte en rust krijgt om zich voor te bereiden op het einde van de kwelling die hun ziekte is, en het einde van hun leven dat hen dierbaar is. Deze mevrouw dacht daar echter heel anders over. De rust was juist een kwelling voor haar, en het uitzicht gaf haar niets anders dan een uitzicht op de dood. Ze vertelde me dat ze het vreselijk vond dat ze geen lawaai hoorde en verkeer zag. Haar eigen bovenwoning, waar ze alleen woonde was gelegen aan een druk kruispunt. Altijd was er activiteit en altijd hoorde ze verkeer en de stemmen van mensen. Nooit hoefde ze na te denken over haar eenzaamheid, en nu pas, in de laatste fase van haar leven, voelde ze hoe vreselijk eenzaam ze eigenlijk was. Ze zou gaan sterven en niemand trok zich daar iets van aan.
When you learn your lessons, the pain goes away.
De verbitterde eenzame vrouw, had het erg zwaar in de laatste fase van haar leven. Toch, ook al was het maar kort, stond ze aan het einde van haar leven in contact met zichzelf. Ze voelde haar angst, eenzaamheid en pijn. Ze kon er niet meer voor weglopen. De pijn van haar ziekte was te bestrijden met pijnmedicatie, maar haar innerlijke pijn werd een onderdeel van haar, omdat ze geen afleiding meer kon vinden in de drukke leefomgeving waar ze voorheen woonde. De rust en stilte dwongen haar om stil te staan bij haar eigen leven. Ze stierf alleen; er was op het moment van overlijden geen familie en ook geen personeel van het hospice aanwezig. Ze had de allerergste pijn ervaren, en ze had afscheid genomen van haar leven.
You will not grow if you sit in a beautiful flower garden, but you will grow if you are sick, if you are in pain, if you experience losses, and if you do not put your head in the sand, but take the pain as a gift to you with a very, very specific purpose