Toen ik vijftien jaar geleden begon te werken met stervenden en overledenen, was Elisabeth Kübler Ross mijn grootste inspiratiebron. Ze was een Zwitserse arts die in de vorige eeuw de wereld van stervenden een gezicht heeft gegeven. Ze was de grondlegger voor de hospice-beweging en heeft ontzettend veel research gedaan naar de dood, met bijna dood ervaringen (BDE), de vijf rouwfasen en stervende kinderen als bijzondere voorbeelden. Ze schreef hierover talloze boeken. Haar mooiste werk is echter in alle eenvoud zichtbaar in de bijgevoegde (zeer oude) video; het geven van Liefde aan een heel kwetsbare groep; de stervenden.
Wanneer je volledig in het leven staat is het makkelijk praten over de dood. Het staat zo ver van je bed, dat je je makkelijk een gewaagde uitspraak kunt veroorloven. Je kunt eenvoudig zeggen dat je niet bang bent voor de dood of dat je wel of niet gelooft in een leven na de dood. Het maakt eigenlijk niet zoveel uit wat je zegt of hoe je erin staat, want het is simpelweg niet aan de orde. Je leeft! De dood komt later pas.
Wanneer je echter ongeneeslijk ziek bent, en je weet dat de dood ieder moment kan aankloppen is dat een geheel ander verhaal. Je wordt geconfronteerd met je grootste angsten en onzekerheden. Ook al zijn er zeker stervenden die vrede kunnen vinden in hun situatie; er zullen uiteindelijk maar weinig mensen zijn die het stervensproces zonder angsten doorlopen.
De angst voor het onbekende. Waar ga ik heen? Is er ‘iets’ na de dood? Zie ik mijn geliefden weer terug? Is er een hemel of hel, en waar kom ik dan terecht? Ook het idee om in een eeuwigdurend niets terecht te komen beangstigt ons allemaal. Begrijpelijk ook. We hopen allemaal op het eeuwige licht waarin we mogen opgaan en op de hereniging met onze geliefden die ons voorgingen of ons uiteindelijk zullen volgen.
De angst die er bestaat vóórdat de dood komt is echter even groot. De naasten niet tot last willen zijn, de pijn, vermoeidheid en de eenzaamheid trotseren. Het lichaam dat niet meer goed functioneert. Het zijn allemaal enorme uitdagingen die je moet doorstaan nog voordat de dood er überhaupt is.
Ieder mens wil fris, gezond en uitgerust op reis gaan. Bij terminaal zieken is van deze voorbereiding op de Grote Reis geen sprake. Bij hen zal het lichtje langzaam doven. Ze sterven vaak in pijn, uitputting, angst of eenzaamheid, en in het gunstigste geval kunnen ze afscheid nemen van hun geliefden voordat ze hun leven in vertrouwen overdragen aan palliatieve sedatie of euthanasie.
Zelfs in die laatste dagen kunnen mensen nog belangrijke levenslessen leren en een leraar zijn voor anderen. Leren ontvangen en leren geven in onvoorwaardelijke liefde. Het is zo eenvoudig om je dierbare te omringen met liefde om zo de laatste momenten wat draaglijker te maken voor elkaar.
In mijn ogen is dat de meest waardevolle voorbereiding op de laatste reis die we uiteindelijk allemaal gaan maken.
Should you shield the canyons from the windstorms, you would never see the beauty of their carvings.
(Elisabeth Kübler Ross, 1926-2004)
Elisabeth Kubler-Ross – Speaks to a dying patient, Nova Interview, 1983 – YouTube
Dr. Elisabeth Kubler-Ross speaking to a dying patient.…
YOUTUBE.COM